Дәріхана иелері бұл норманы енгізу қисынды емес деп санайды. Біріншіден, дәріханалардың қызметі лицензиялануға жататады. Демек, олар ашылмас бұрын толық сәйкестік тексерісінен өтеді. Екінші себеп – нақты талаптардың болмауы, GPP стандартын енгізу кезінде талаптар бірнеше рет өзгерді. Осыған байланысты олар бұл сертификатты алуға дайын емес. Кәсіпкерлердің деректері бойынша, осы жылдың қазан басында GPP сертификаттарын Қазақстан бойынша дәріханалардың тек 8,8%-ы, Астана бойынша 5.4%-ы алды.
Сонымен қатар, бизнес оларға қаржылық жүктемені ұлғайту мәселесіне алаңдайды. Өйткені GPP сертификатын алу талабы қызметтері бір дәріхананы сүйемелдеу үшін орта есеппен 700 мың теңге тұратын консалтингтік компаниялардың пайда болуына түрткі болды.
«2024 жылдың 1 қаңтарынан кейін көптеген дәріхана тексеріліп, жазаланады деп қорқып жұмыс істеуі керек деген алаңдаушылық бар. Бұл стандарт не береді? Оны жүзеге асырудың экономикалық немесе басқа мотивациялық әсері қандай?» – деп сұрақ қойды Астана қаласы кәсіпкерлер палатасының Өңірлік кеңесінің мүшесі Самат Исабаев.
Оның әріптесі, «INTEGRA X» ЖШС директоры Андрей Клименко, егер барлық дәріхана лицензия негізінде жұмыс істесе, GPP стандарты неге міндетті болғанын түсінбейді.
«Бастапқыда GPP сертификаты ерікті болды, бизнес оны енгізді не енгізе алмады. Көптеген кәсіпкер сертификаттарды енгізуге қарсы емес, тек бір сұрақ туындайды: сертификат не үшін енгізіліп жатыр және олар қандай мақсатқа ұмтылуда? Президент әр үндеуінде дерлік цифрландыру барлық салада енгізілуі керек дейді. Онда неге бізде цифрландыру мәселелерінде қалдық қағидат бойынша медицина жүріп жатыр? GPP стандарты бойынша талап етілетін журналдарды алайық – олардың 22-сі, тіпті 45-сі де бар! Бұл маған фармацевт пен дәріхана меңгерушісіне журналдарды жүргізу үшін жеке хатшыны қоюым керек», – деді ол.
Кәсіпкерлер журналдардың көпшілігін жүргізудің қажеті жоқ екенін, олардың бір бөлігі қажетті қағаздың орнына электрон форматқа ауыстырылуы мүмкін екенін атап өтті.
Сонымен қатар, кәсіпкерлер Денсаулық сақтау министрлігі осы уақытқа дейін стандартты операциялық процедуралардың (СОП) үлгілерін әзірлемегенін және өз сайтында жарияламағанын айтады. Осыған байланысты дәріханалар GPP сертификатын алу шеңберінде жүргізілетін инспекцияға толық дайындала алмайды. а картаға түсіру процедурасы (сонымен қатар GPP сертификаттау процесінің бөлігі) кем дегенде 2 айға дейін созылуы мүмкін.
Сондай-ақ валидация жүргізу әдістері – белгілі бір рәсім, процесс, жабдық, бастапқы материалдар, қызмет немесе жүйенің берілген параметрлерге сәйкес келетіндігін құжаттамалық растау процесі жоқ.
Осының бәрінде елордалық кәсіпкерлер сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін көріп отыр.
«GPP халықаралық стандартын енгізу дәріхана бизнесіне дәрі-дәрмектің құны мәселесінде теріс әсер етуі мүмкін. Сондай-ақ дәріхана желілерінің нарықты монополиялауына және дәрі-дәрмектің көлеңкелі нарығын ұлғайтуға арандатуға әкеледі. Шағын дәріханалар жабылуға мәжбүр болады, нәтижесінде бұл жұмыс орындарының қысқаруына, қала бюджетіне әлеуметтік және салық түсімдерінің азаюына әкеледі. Азаматтар үшін жергілікті дәріханалар қадамдық қолжетімділікте жоғалып кетуі мүмкін», – деп атап өтті Самат Исабаев.
Кездесуге қатысқан ҚР Денсаулық сақтау министрлігі медициналық фармацевтикалық бақылау комитеті Астана қаласы бойынша Департамент басшысының м.а. Гүлнар Ғаббасова кәсіпкерлердің барлық сұрағына жауап беруге тырысты, атап айтқанда, Астанада GPP стандартын енгізу пайызы өте төмен екенін атап өтті.
«Астана тіпті енгізуге тырыспайды, ал сіз үлгі болуыңыз керек. Мен өзім жеті дәріханадан, керемет дәріханалардан өттім, бірақ неге СОП дайындап, картаға түсірмеу керек? Соптар – сіз жұмыс істейтін процедуралар. Мұнда күрделі ештеңе жоқ», – деді ол кәсіпкерлерге.
Спикер сертификат алудың барлық процедурасы көп уақытты қажет етпейтінін атап өтті. Оған орташа есеппен 5-7 күн жұмсалады.
Елордалық дәріханалардың өкілдері денсаулық сақтау және бизнес министрлігінің мамандарын тарта отырып, жұмыс тобын құру және GPP сертификатын алу схемасын тағы да егжей-тегжей әзірлеу қажет деп санайды. Осыдан кейін ғана оны бекітіп, іске қосуға болады.
Еске салсақ, 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап барлық отандық дәріхана GPP – тиісті дәріхана практикасының GPP халықаралық стандартын енгізуі тиіс. Ол провизорлар халыққа көрсететін фармацевтикалық қызметтердің тиісті сапасын қамтамасыз ету мақсатында әзірленген.
