«АстраЗенека» және «Ионис» компанияларының эплонтерсен препараты АҚШ-та ересектерде кездесетін транстиретинді отбасылық амилоидты полиневропатияны (TTR-ОАП) емдеу үшін тіркелді¹. Бұл транстиретинді отбасылық амилоидты полиневропатияны емдеуге арналған бүгінгі күнге дейін тіркелген жалғыз препарат, оны пациент өздігінен автоматты шприцпен енгізе алады^2–4.

АҚШ-тың Азық-түлік және дәрі-дәрмек Басқармасының (FDA) препаратты тіркеу туралы шешімі NEURO-TTRansform III фазалық зерттеуінің аралық талдауының оң нәтижелеріне (35 апта ішінде) негізделген, бұл эплонтерсенмен емделген пациенттерде екі компонентті бастапқы соңғы нүкте бойынша бағаланатын тұрақты және ұзақ мерзімді жақсару бар екенін көрсетті: транстиретин концентрациясы қан сарысуында және нейропатияның ауырлығы +7 (mNIS+7) модификацияланған невропатиялық бұзылулар шкаласы бойынша және негізгі екінші соңғы нүкте — диабеттік нейропатиядағы (Norfolk QoL-DN) өмір сапасының Норфолк сауалнамасы бойынша бағаланады^2,5. 35, 66 және 85 аптадан кейін транстиретинді отбасылық амилоидты полиневропатияның әртүрлі формаларында эплонтерсеннің пайдасын көрсететін NEURO-TTRansform III фазалық зерттеуінің оң нәтижелері The Journal of the American Medical Association (JAMA) журналында жарияланды².

Джонс Хопкинс Университеті Медицина факультетінің неврология жөніндегі профессоры және NEURO-TTRansform зерттеуінің зерттеушісі Майкл Дж. Полидефкис (Michael J. Polydefkis): «Транстиретинді отбасылық амилоидты полиневропатиядан зардап шегетін көптеген адамдар аурудың үздіксіз прогрессивті және мүгедектік ағымына байланысты толық өмір салтын ұстана алмайды. Эплонтерсеннің мақұлдауға ие болуы транстиретин амилоидты полиневропатиясы бар пациенттерге кеселді бақылауға көмектесетін маңызды жетістік болып табылады».

Транстиретинді отбасылық амилоидты полиневропатия — бұл перифериялық нервтердің зақымдалуымен бірге жүретін және диагноз қойылғаннан кейін бес жыл ішінде моторлық функциясының айқын бұзылуына әкелетін мүгедектік ауру, ал емделмеген жағдайда он жыл ішінде өлімге жетелейді⁶.

«АстраЗенека» компаниясының атқарушы вице-президенті және биофармацевтикалық бөлімшенің басшысы Руд Доббер (Ruud Dobber) атап өтті: «Транстиретинді отбасылық амилоидты полиневропатияны емдеудің жаңа әдістеріне шұғыл қажеттілік бар. Эплонтерсенді АҚШ-та тіркеудің арқасында пациенттерге қан сарысуындағы транстиретин концентрациясының тұрақты және ұзақ мерзімді төмендеуін қамтамасыз ететін, транстиретинді отбасылық амилоидты полиневропатияның дамуын бәсеңдетуге және осы ауыр кеселмен ауыратын адамдардың өмір сүру сапасын жақсартуға мүмкіндік беретін терапевтік опция қол жетімді болды».

Амилоидозды зерттеу жөніндегі консорциумының президенті және бас директоры Изабель Лусада (Isabelle Lousada) былай деп қосты: «Транстиретинді отбасылық амилоидты полиневропатия және амилоидоздың басқа түрлері жиі диагнозсыз қалып қояды, өйткені олардың белгілері басқа ауруларға ұқсас. Тура диагноз қою жолы көп жағдайда ұзақ, әрі қиын болуы мүмкін және ауруды уақтылы анықтау пациент үшін ғана емес, оның жақындары үшін де өте маңызды. Инновациялардың пайда болғанын, сондай-ақ жиі бағаланбайтын немесе еленбейтін салада хабардарлықты арттыруға күш салуды көре білу көңілге қуаныш ұялатады».

Қазіргі уақытта эплонтерсен транстиретинді амилоидты кардиомиопатияны емдеуге арналған CARDIO-TTRansform III фазалық зерттеуінде пысықталуда. Бұл — жүйелі прогрессивті және ықтимал өлімге әкелетін кесел, прогрессивті жүрек жеткіліксіздігімен қатар жүреді және көбінесе аурудың дебютінен бастап 3-5 жыл ішінде өлімге әкеледі^11–13. 

Қосымша

Транстиретинді амилоидоз

Транстиретинді амилоидты кардиомиопатия және полиневропатия — бұл қартаю кезінде немесе генетикалық мутациялар (нұсқалар) болған кезде дамитын прогрессивті жүйелік аурулар, нәтижесінде транстиретин ақуызының конформациялық өзгерістері және миокард пен перифериялық нервтерде амилоидты фибриллалар пайда болады^11,12. Тұқым қуалайтын және «жабайы типті» (тұқым қуалайтын емес) сипаттағы транстиретин амилоидозы бар пациенттерде амилоидты фибриллалар түріндегі транстиретин перифериялық нервтердің, жүректің, асқазан-ішек жолдарының, көру мүшесінің, бүйректің, орталық жүйке жүйесінің, қалқанша безінің және сүйек кемігінің тіндерінде жиналады ^3,11. Транстиретин фибриллаларының болуы бұл тіндердің қалыпты жұмысын бұзады¹². Транстиретин жинақталған сайын тіндердің зақымдануы күшейеді, ауру дамиды, осылайша пациенттердің өмір сүру сапасын төмендете келе нәтижесінде өлімге әкеледі¹². Әлемде транстиретинді амилоидты кардиомиопатиясы бар шамамен 300-500 мың пациент және транстиретинді амилоидты полиневропатиясы бар шамамен 40 мың пациент бар деп есептеледі^3,12.

NEURO-TTRansform зерттеуі

NEURO-TTRansform — бұл транстиретинді отбасылық амилоидты полиневропатиясы бар пациенттерде эплонтерсеннің тиімділігі мен қауіпсіздігін бағалауға арналған халықаралық ашық рандомизацияланған зерттеу^2,5. Зерттеуге 1-ші және 2-ші сатыдағы транстиретинді отбасылық амилоидты полиневропатиясы бар ересек пациенттер кірді. Салыстыру тобы 2017 жылы «Ионис»  аяқтаған инотерсен NEURO-TTR тіркеу зерттеуінен плацебо қабылдаған пациенттерден құралды^2,5. Эплонтерсен мен сыртқы плацебо тобының тиімділігі мен қауіпсіздігін салыстыру 66-шы аптаға дейін алынған мәліметтерге негізделген. Барлық пациенттер емдеу кезеңінде 85-ші аптаға дейін бақыланды, оларға осы уақытқа дейін жалғасып келе жатқан ұзартылған терапияны ашық зерттеуге көшу мүмкіндігі берілді^2,5.

Эплонтерсен препараты туралы

Эплонтерсен — транстиретин ақуызы синтезінің төмендеуін қамтамасыз ететін лигандпен конъюгацияланған антисенс олигонуклеотиді^2,7. Препарат АҚШ-та ересектерде кездесетін транстиретинді отбасылық амилоидты полиневропатияны(TTR-ОАП емдеу үшін тіркелген¹.

«АстраЗенека» компаниясы туралы

«АстраЗенека» онкология, кардиология, нефрология және метаболизм, тыныс алу және аутоиммундық, сондай-ақ сирек кездесетін аурулар сияқты терапевтік салаларда рецепт бойынша дәрі-дәрмектерді зерттеуге, әзірлеуге және нарыққа шығаруға бағыт алған халықаралық ғылыми негізделген биофармацевтикалық компания болып табылады. Кембриджде (Ұлыбритания) орналасқан «АстраЗенека» компаниясы 100-ден астам елде таныстырылған және оның инновациялық препараттарын бүкіл әлем бойынша миллиондаған пациенттер пайдаланады. Компания жаңалықтарын astrazeneca.com  сайтынан оқыңыз.

Дереккөздердің тізімі:

1. Wainua (eplontersen) US prescribing information; 2023.
2. Coelho T, et al. Eplontersen for Hereditary Transthyretin Amyloidosis With Polyneuropathy. 2023;330(15):1448–1458.
3. Ionis Pharmaceuticals [Internet]. Annual Report, 2022.
   Сілтеме бойынша қолжетімді: https://ir.ionispharma.com/static-files/db9dff5d-8683-485a-a517-15e264fe7532 (Кіру мерзімі: 25.12.2023)
4. Benson MD, et al. Diagnosis and screening of patients with hereditary transthyretin amyloidosis (hATTR): Current strategies and guidelines. Ther Clin Risk Manag. 2020;16:4749-758.
5. Coelho T, et al. Design and Rationale of the Global Phase 3 NEURO-TTRansform Study of Antisense Oligonucleotide AKCEA-TTR-LRx(ION-682884-CS3) in Hereditary Transthyretin- Mediated Amyloid Polyneuropathy. Nerol Ther. 2021 Jun;10(1):375-389.
6. Cortese A, et al. Diagnostic challenges in hereditary transthyretin amyloidosis with polyneuropathy: avoiding misdiagnosis of a treatable hereditary neuropathy. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2017;88(5):457-458.
7. Coelho T, et al. Characteristics of Patients with Hereditary Transthyretin Amyloidosis Polyneuropathy (ATTRv-PN) in NEURO-TTRansform, an Open-label Phase 3 Study of Eplontersen. Neurol Ther. 2023;12:267–287.
8. Ionis Pharmaceuticals [Internet]. Eplontersen continued to show improvement in ATTRv-PN through 85 weeks. Сілтеме бойынша қолжетімді: https://ir.ionispharma.com/news-releases/news-release-details/eplontersen-continued-show-improvement-attrv-pn-through-85-weeks (кіру мерзімі: 25.12.2023)
9. Ionis Pharmaceuticals [Internet]. Ionis expands eplontersen agreement with AstraZeneca to include exclusive rights in Latin America. Сілтеме бойынша қолжетімді: https://ir.ionispharma.com/news-releases/news-release-details/ionis-expands-eplontersen-agreement-astrazeneca-include (кіру мерзімі: 25.12.2023)
10. European Commission. Commission Implementing Decision of 13.10.2023 relating to the designation of "Eplontersen" as an orphan medicinal product under Regulation (EC) No 141/2000 of the European Parliament and of the Council. Сілтеме бойынша қолжетімді: https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2023/20231013160615/dec_160615_en.pdf (кіру мерзімі: 25.12.2023)
11. Viney N, et al. Ligand conjugated antisense oligonucleotide for the treatment of transthyretin amyloidosis: preclinical and phase 1 data. ESC Heart Failure. 2021; 8:652-661.
12. Rintell D, et al. Patient and family experience with transthyretin amyloid cardiomyopathy (ATTR- CM) and polyneuropathy (ATTR-PN) amyloidosis: results of two focus groups. Orphanet J Rare Dis. 2021;16:70.
13. Columbia University Irving Medical Center [Internet]. Drug Reduces Death from Underdiagnosed Form of Heart Failure. Сілтеме бойынша қолжетімді: https://www.cuimc.columbia.edu/news/drug-reduces-deaths-underdiagnosed-form-heart-failure (кіру мерзімі: 25.12.2023).